natadmin
22Қаз

Шымкент тек қызғалдақ, дәмді палау, кәуап, самса ғана емес, интелектуалды шаһар ретінде қалыптасқан. Қазақстанда тұңғыш рет шахмат ойыны пән ретінде Шымкент мектептерінде енгізілді.

Көптеген халықаралық додаларда Әнұранымызды шырқата білген алғашқы гроссмейстерлер Ринат Жұмабаев, Гүлісхан Нахбаева және Жансая Әбдімәлік, Гүлмира Дәулетова Шымкент қаласының тумасы. Өңірлерде шахматты көпшілікке айналдыру – бүкіл елдің шахматшыларының шығармашылық байланысын нығайтуға мүмкіндік береді.

Шымкенттің әр екінші тұрғыны – тәуелсіздік тумасы. Демография жағынан ең тез өсіп келе жатқан әрі жастары өте білімді қала десек ешкім шүбә келтірмес. Бүгінде шымкенттіктер саны 1 миллион 93,5 мың адамға жетті. 30 жыл бұрын қалада 69 мың оқушысы бар 72 мектеп болса, қазір 226 мың бала оқитын 186 мектеп бар. Қалада 1990 жылы 69 000 оқушы болса, ал қазір 2021 жылы 223 000 оқушы бар.

Үшінші мегаполис. Спорт пен мәдениет ошағы. Өнерсүйер қауым үшін қалада қазақ және орыс драма театры, қуыршақ, Опера және балет театрлары, филармония, Цирк пен ондаған музейдің есігі үнемі ашық тұрады.

Сондай-ақ үлкен тенис кешені, Әлия Юсупованың гимнастика мектебі, футбол мен минифутол және баскетбол алаңдары мен үйірмелер бар. Бұдан өзге тек қана көшпенділерге ғана тән садақ ату, ат спорт түрлерімен шұғылдануға мүмкіндіктер қарастырылған.

Чемпиондар осы қаладан шығып жатыр. Оның дәлелі, биылғы Токио олимпиадасында үшінші мегаполистің намысын қорғаған каратэші Дархан Асаділов қола медальға ие болды. Шымкентке жаңадан қосылған ауылдарда спорт алаңдары көбейіп келеді. Осылайша қалада бұқаралық спортты дамытуға ден қойылған. Ал 2021-2023 жылдары мегаполистің төрт ауданында құны 2 миллиард теңге болатын 115 спорт нысаны халық игілігіне беріледі. Бүгінгі күнге оның 11-і іске қосылған.

Автор: Наима Нұралықызы

Фото: Никита Бассов, Сасин Типчай

 

22Қаз

Біздің сапарымыз аттап бассаң, топырағында бір әулие жерленген Сайрам тұрғын алабынан басталды. Алғашқы ат басын тіреген жеріміз Ибрагим ата кесенесі. Біз барғанда күн сәске тұсқа келіп қалған екен. Зиярат етушілер қарасы өте көп.

21Қаз

XIII ғасырда Еуразия кеңістігінде алып империя құрған, әлем «екінші мыңжылдықтың тұлғасы» ретінде мойындаған Шыңғыз хан – тарихтағы ең құпияға толы тұлғалардың бірі. Сырттай қарағанда, әлемдік тарихнамада Шыңғыз хан туралы жан-жақты зерттеліп, толымды дүниелер көптеп жарыққа шыққандай көрінуі мүмкін. Алайда, ғалымдарды әлі күнге дейін толғандырып жүрген сауалдарға сәуле түсіретін жазбалардың өте аз сақталғаны аян.

26Шіл

Фотограф Типлидің сүйікті жазғы тақырыптарының бірі – теңқанатты инелік үрленбелі көк бассейннің алдына тоқтай қалды.

26Шіл

Қиын-қыстау кезеңдері қандастарымыздың біраз бөлігі шетел асқанын көпшілік біледі. Түрлі дерек бойынша бүгінде шетелдегі қазақтың саны бес миллионнан асады екен. Оның басым бөлігі Қытай, Өзбекстан мен Ресейде тұратын көрінеді.

26Шіл

Жаңа короновирус география, жыныс пен мамандық талғамайтын жұқпалы ауру. Ерте анықталғанына қарамастан, COVID-19 вирусқа иммунитеті өзгеріссіз қалатындай көрінетін балаларды қосқанда, жалпыға бірдей әсер ететіндей көрінеді. Ауру былтыр қылаң берген Қытайдың соңғы көрсеткіштерін алып қарасақ, 18 жастан төмен балалардың патогенді жұқтыру деңгейі ересектердікімен салыстыруға тұрарлық екеніне көз жеткізуге болады.

26Шіл

Техастың тазылары Оңтүстік Африканың браконьерлікке қарсы күресіне төңкеріс әкелді. Кей есеп бойынша, соңғы онжылдықта Крюгер ұлттық паркінің аумағында 4000 мүйіз­тұмсық өлтірілген. Олардың қаншасы қалғанын дөп басып ешкім айта алмайды. Десе де, 5-9 мың арасында деген пікір бар. Басқарма өкілдерінің айтуынша, 2018 жылдың мамырынан бері техастық фермер Джо Браманның өсірген тазы иттері паркте тұмсықтылардың заңсыз атылуын 24 пайызға қысқартып, браконьерлердің тұтқындалуын 54 пайызға арттыруға атсалысқан.

26Шіл

Бақаларды аулау ерекше сабырлық пен табандылықты талап ететін шаруа. Бұған әуес жандардың да өз жаргоны мен міндетті түрде қажетті заттар тізімі бар. Мысалы, масаға таланып, жыланның шағуынан қорғайтын басы жабық аяқ киім. Құрбақалар құрып бара жатқан әлемде біздің амфибия құмар саяхатшыларымыз оларды табу үшін Коста Рикаға аттанады.

26Шіл

1939 жылы неміс аяқ киім шебері Питер Лиммер АҚШ аумағында тұңғыш болып арнайы тапсырыспен жасалатын, былғарыдан тігілген, қатты әрі ұшы доғал «шаңғы етігін» патенттеп алады. Бүгінде, сақалы ағарған Питер Лиммер III атасының құрал-саймандарымен жылына кемінде 200 жұп осындай аяқ киім тігеді. Бағасы 775 доллардан басталатын етікке тапсырыс берушілер көп. Етігін жөндету үшін сонау Тасманиядан келетін адал тұтынушылар да бар екен. «Ең кереметі, – дейді Лиммер, – клиенттердің жаңа етігімен билеп тұрғандарын көру».