23Қыр

Бастау

Мына фотолар бізді Жер тарихына саяхаттатып, тіршіліктің бастауы болған бастапқы геофизикалық үдерістер құпиясын жайып салады.

Байырғы Жер бетінде жанартау жынысынан жер қыртысының оппалары түзілген – Конго Демократиялық Республикасының Вирунга тауында орналасқан Ньирагонго жанартауынан көпіршіп аққан лаваның кальдерасындағы мына дақтар секілді.

«Бұл саяхат біздің уақыт, кеңістік және әралуандық арқылы табиғатпен байланысымызды нығайтуды көздейді, Жерге деген құрметімізді оятады», – дейді француз фотограф Оливье Грюнвальд. Ол әріптесі, табиғат жанашыры әрі жазушы Бернадетт Гилбертес екеуі 30 жыл әлемді шарлап, біздің бірегей планетамызды қалыптастырған факторларды ғажап түрінде көрсететін жерлерді өздері жүзеге асырып жатқан Origins жобасына құжаттаумен айналысып келеді. Жер – хаостан туған тасты планета. Эволюция жетегінде ол саналуан тіршілік орталары мен млн-даған жаратылыс түрінің үйіне айналды. Солардың бірі біз – Жердің ғажайыптарына басы айналған әрі соның бәрін жойып жіберуге қауқарлы Homo sapiens.

500 млн жылдан астам уақыт бұрын пайда болған Аустралияның жүрегі саналатын Улуру жалаңаш құмдауытын таңсәріде жұқа бұлт көлегейлеп тұр. 863 метр биіктіктегі, аборигендер үшін қасиетті мына жартас Солтүстік аумақтың жазық даласында бірден көзге ұрады.

Климат өзгерісіне және басқа да экологиялық мәселелерге алаңдаған Грюнвальд пен Гилбертес күш-жігерін ғажайып Жер-шарына деген құрметті қалыптастыруға бағыттады. «Мына сән-салтанатты, жомарт және жарық планетаның пайда болуына 4,5 млрд жыл қажет болды, – дейді Грюнвальд, – енді біз не істеуміз керек? Экологиялық дағдарысты үдетеміз бе, әлде жаманаттың алдын алуға шешім қабылдаймыз ба?» Origins жобасы тұмса табиғаттың көркі мен кеңдігін паш етеді. «Кейде асау, кейде жайбарақат, бір орында тұрмайтын тұмса табиғат – шабыттың шексіз көзі», – дейді Гилбертес.

Шамамен бес млн жыл бұрын Колорадо өзені Аризона штатының Пейдж қаласы маңайындағы Хорсшу-Бенд (тағалық иілім – ауд.) деп дәл аталған құмдауыт еңісті ойып қалдырған.
Харди рифі – Жер бетіндегі тірі организмдерден тұратын ең ірі түзілім санала­тын Аустралияның Үлкен тосқауыл рифін құрайтын мыңдаған рифтің бірі. Мұнда мұхиттарда шамамен 600 млн жыл бұрын пайда болған губка­лар көп. Адам әрекеті осы нәзік эко­жүйе­ге қауіп төндіріп отыр.

Мына суреттер – 4 кезең бойынша топтастырылған Грюнвальд жинағының бір бөлігі ғана. Жинақтың бірінші кезеңі – хаос, буыр­қанған тіршіліктің шығу тегін көрсетеді. Екіншісі – Жерге, эрозиялық күштер қалыптастырған ландшафтарға назар аудартады. Оазис – өсімдіктердің таралуын, ықтималдығы ең аз тіршілік орталарында бой көрсетуге деген үздіксіз талпынысын көрсетеді. Соңғысы жан-жануар әлемінің алуандығын бар сиқыр-ғажайыбымен қосып баяндайды.

Ғажайып суреттер мен материалдың толық нұсқасын журналымыздан оқуға болады.

Автор: Эва Ван Ден Берг
Фото: Оливье Грюнвальд

Мақаланың толық нұсқасын журналдың 2022 жылғы қыркүйектегі санынан оқи аласыз.